İyilerin de iyisi: Separatör, süt ürünleri devrimini nasıl ateşledi?
Separasyonun temel fizik ilkeleri
Bir separatörün temel fizik kuralları, Roma dönemine kadar belgelenir. Topraktan yapılmış ibrikli basit bir kase, karıştırılmış iki farklı sıvının fiziksel yoğunluklarına göre birbirinden ayrılarak daha hafif olan sıvının dökülebilmesini sağlıyordu.
"Yer çekimiyle çökelme", yağı sütten ayırmak için süt üreticilerinin kullandığı ilk teknikti. Bir kazanda bırakılan sütteki yağ kürecikleri, yüzeye çıkarak bir krema katmanı oluşturur ve bu katman da elle alınırdı. Ancak bu proses verimli değildir ve çoğunlukla sütün ekşimesine yol açardı.
Gustaf de Laval
Bu eski çağlardan kalma yöntemin geliştirilmesi ve sanayileştirilmesi, Gustaf de Laval adındaki genç İsveçli mühendis, 1877'de bir Alman ticaret gazetesinde yayımlanmış bir makaleyi okuduğunda başladı. Makalede "dönmesi için tasarlanmış ve bir süre döndükten sonra kremanın yüzeyde kalmasını sağlayıp normaldeki gibi yüzeyinden toplanabilecek bir tambur" açıklanıyordu.
Bundan ilham alan de Laval, bu konsept üzerinde çalışmak ve büyük ölçekli üretimin temellerini oluşturmak için atölyesine çekildi. İki yıl sonra günlük İsveç gazetesi Stockholms Dagblad, de Laval'ın santrifüjlü separatörünü şehirdeki ilgili gözlemcilere gösterdiğini bildirdi. Gazetenin muhabiri, "Makine, bir kayış ve makara etrafında dönen bir tambura benzetilebilir" diye yazdı. "Sütten daha hafif olan krema, santrifüj gücünün etkisiyle sütün yüzeyine gelerek bir kanaldan akıyor ve toplama kazanına yönlendiriliyor. Kazanın altında; güç uygulanan süt tamburun çevre kısımlarına gönderilerek başka bir kanalda toplanıyor. Buradan da ayrı bir toplama kazanına yönlendiriliyor."
1883 yılında de Laval, süt endüstrisi için devrim niteliğindeki cihazını üretmeye odaklanmak üzere AB Separatörünü şekillendirdi. Birkaç yıl sonra şirket, yağsız sütü toplamak üzere separatöre takılabilecek pompalar geliştirdi ve bu sayede kapasitesi kat ve kat arttı.
Dünyanın ilk kontinü separatörü
Yeni Alfa disk yığını teknolojisini kullanan dünyanın ilk kontinü separatörü, 1890 yılında tanıtıldı ve sekiz yıl sonra, müşterinin üretim hattına ilk maya separatörü kuruldu. 1916 itibarıyla teknoloji uygulamaları, gemilerde petrol saflaştırmaya genişletildi ve sonraki on yıllar içinde aynı proses, sütten sporlar ve bakteriler gibi daha yüksek yoğunluğa sahip mikroorganizmaları temizlemek için uyarlandı.
Yeni yüzyılın başlangıcı itibarıyla de Laval'ın ve birçok rakibinin elle çalıştırılan separatörleri, ABD'de ve Avrupa'daki süt ürünleri çiftliklerinde sıklıkla görülen bir makine haline geldi. Kısa süre içinde de Laval'ın cihazları, süt ürünleri üreticilerine yılda inek başına hiç de az olmayan 3 ila 5 ABD doları tasarruf sağlayabilecek "dünya rekoru makineler" olarak tanıtıldı. Reklamlara göre dünyadaki mandıraların yüzde 98'i o dönemde de Laval'ın separatörlerini kullanıyordu.
Gustaf de Laval, sahip olduğu 92 patentle İsveç'in en üretken buluş sahiplerinden biri oldu. 1913 yılında öldüğünde 37 şirket kurmuştu.
İlk ürettiği separatörler, üstünde o dönemden kalma posterler ve makinelerin reklamlarıyla birlikte koleksiyoncu parçaları haline geldi. ABD ve Kanada'da, endüstriyel ve tarım tarihindeki bu dönüm noktasından heyecan duyan 60'tan fazla "ciddi separatör koleksiyoncusu" olduğu söyleniyor.
Separatörler ve separasyon hakkında faydalı ipuçları ve güncel bilgiler almak ister misiniz? E-posta adresinizi aşağıya girin
