Tek kullanımlık plastik bir sorun oluşturuyor ve bu sorun yıllardır devam ediyor. Malzemenin kendisi yaşamlarımızın önemli ve hayati bir parçası olsa ve özellikle de gıda güvenliğini sağlama ve gıda israfını azaltma söz konusu olduğunda önemli bir rol oynasa da, genellikle üretilme, kullanılma ve atılma şekli çevre açısından zararlı olabiliyor. AB’nin de belirttiği gibi: “Her yıl okyanuslara karışan milyonlarca ton plastik çöp, bu sorunların en görünür ve endişe verici işaretlerinden biri olarak öne çıkıyor ve kamuoyunda giderek artan bir endişeye neden oluyor.”1
Bu tür sorunlar, “Avrupa sahillerinde en yaygın olarak bulunan on tür tek kullanımlık plastik ürünle mücadele etmeyi ve sürdürülebilir alternatifleri teşvik etmeyi” amaçlayan, daha geniş kapsamlı bir Döngüsel Ekonomide Plastikler için Avrupa Stratejisi'nin bir parçası olarak AB’nin Plastik Stratejisi’ni formüle etmesiyle sonuçlandı.2 Belirli ürünlerin tamamen yasaklanması ve içecek ambalajları için bağlı kapaklar gibi ambalaj tasarım gereklilikleri dahil olmak üzere farklı ürünler için farklı önlemler zorunlu kılındı.
Tek Kullanımlık Plastik Direktifi, Haziran 2019’da AB Resmi Gazetesinde yayımlandı ve bazı içecek kaplarında bağlı kapakların bulunması için son tarih 3 Temmuz 2024 olarak belirlendi. Ekim 2019 itibarıyla Avrupa Standardizasyon Kurumu (CEN-European Standardisation Committee) bağlı kapaklar ve başlıklar için standartlar geliştirmeye başladı. 2021 itibarıyla ise Avrupa Komisyonu ilgili tanımlar dahil olmak üzere tüm tek kullanımlık plastik ürünler için kılavuzlar yayımladı.
Önemli yatırımların yanı sıra uyumlu çözümler geliştirmeye yönelik çalışmalarımız hemen başladı. Yalnızca 2021 yılında Fransa’daki Châteaubriant tesisimiz, bağlı kapak üretimini hızlandırmak için 100 milyon € yatırım aldı. Tüm bunlar benzersiz bir başarı ile sonuçlandı ve 2022 yılında, önde gelen içecek markalarıyla iş birliği içinde, dünyanın ilk bağlı kapaklı karton ambalajlarını piyasaya sunduk. Üstelik bu kapaklar, yeni düzenlemelere uyum sağlamaktan daha fazlası için tasarlanmıştı.
“Bağlı kapak programının geliştirilmesi sırasında, tüketicilerin davranışlarını ve tercihlerini anlamak için kapsamlı tüketici araştırmaları yaptık; bağlı kapaklarımız kullanım rahatlığını artıracak şekilde tasarlandı.”
"Bağlı kapaklarımızın açılması ve daha sonra tüketilmek üzere tekrar kapatılması kolaydır. Örneğin, portföyümüze en son eklediğimiz ürünlerden biri olan LightTab™ 30’da, tüketicilerin ürünü dökerken kapağı açık konumda kilitlemelerine olanak tanıyıp evde tüketim için kolaylık sağlayan görünür bir kanca bulunuyor."
Julia Luscher, Pazarlama Başkan Yardımcısı, Tetra Pak
Bağlı kapakların geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için bugüne kadar toplam 300 milyon €’nun üzerinde yatırım yapıldı. 2021 yılından bu yana sekiz ayrı çözüm geliştirildi ve 2023 yılında müşterilerimize 6 milyardan fazla bağlı kapak satıldı. Aynı yılın sonunda, Avrupa’daki toplam kurulu tesisin %73’ünü yasal zorunluluktan önce dönüştürmeyi başardık. Mart 2024’e kadar bu oran %80’e çıktı ve 170’ten fazla müşteri bunları yarım milyardan fazla tüketiciye ulaştırdı. Haziran 2024 itibarıyla 12 milyardan fazla kapak teslim ettik.
Bağlı kapakların amacı, elbette kapak artık pakete bağlı kaldığı için çöpün önlenmesine yardımcı olmaktır. Bununla birlikte, hem üreticiler hem de tüketiciler için çok sayıda başka olumlu yönleri de vardır. Bir kapağın karbon ayak izi, sorumlu bir şekilde tedarik edilen şeker kamışından elde edilmiş polimerler gibi bitki bazlı bir seçeneğe dönüştürülerek azaltılabilir, çünkü bu malzeme, yetişmesi esnasında atmosferden CO2 emen yenilenebilir kaynaklardan gelir. Buna ek olarak, bağlı kapak portföyümüzün büyük bir kısmındaki plastik içeriğin azaltılma oranı, çeşitli çözümlere bağlı olarak %7 ile %55 arasında değişiklik gösteriyor.
"Günümüzde tüketiciler çevresel konularda giderek daha ilgili ve ve bilinçli hale geliyor. Bağlı kapakların piyasaya sürülmesinin ardındaki nedenler açıklandığında, alıştıkları rahatlığın yanı sıra ek faydalarını da kabul ediyorlar."
Riccardo Vellani, Tetra Pak Ek Malzemeler Ürün Direktörü
Peki Tek Kullanımlık Plastik Direktifinin bağlı kapakla ilgili gerekliliklerinin tam kapsamı nedir? Genel olarak bağlı kapakla ilgili gereklilikler çorbalar, meyve püreleri veya yoğurtlarda olduğu gibi içecek olarak kabul edilmeyen sıvı gıda ürünleri için geçerli değildir. Bu durum, bu ürünlerin tüketilmeden önce hazırlık gerektirmesi veya içilerek tüketilmemesine bağlıdır.
Bunlara örnek olarak çorba için Tetra Brik® Aseptik 2000 Slim HeliCap™ 27, gazpaço için Tetra Prizma® Aseptik 1000 Square HeliCap™ 27 ve domates sosu için Tetra Gemina® Aseptik 1000 Square HeliCap™ 27 verilebilir. Bunların hiçbiri Tek Kullanımlık Plastik Direktifine tabi değildir.
Direktif artık tüm AB üye ülkelerinde yürürlükte olduğuna göre sırada ne var? AB sınırlarının dışında, diğer coğrafyalarda da bağlı kapaklar için potansiyel var ve dünyanın dört bir yanındaki müşterilerimizle yakın bir şekilde çalışmaya devam ederek yeni düzenlemelere veya girişimlere hazır olacağız. İşletmelerin çevresel etkiye odaklanması görünüşe göre bir dönüm noktasında. Buna paketleme ve proses tedarikçilerinin nasıl katkıda bulunabileceği sorulduğunda, Yiyecek ve İçecek şirketlerinin %65’i yeni ürün geliştirmenin önemini belirtti3. Bu da iklim değişikliğine karşı küresel mücadelemizde yenilikçiliğin oynadığı kritik rolü doğruluyor.
Tüketiciler de nasıl bir rol oynayabileceklerini görmeye başlıyorlar. Dünya genelinde ankete katılan tüketicilerin %78’i plastik atıklar ve bunların çevre üzerindeki etkileri konusunda endişe duyuyor4 ve çöpleri önlemek için harekete geçiyor. Yenilenebilir malzemelerin kullanımını yaygınlaştırmak, geri dönüştürülmüş malzemelerin değerini en üst düzeye çıkarmak, çöp oluşumunu en aza indirmek ve geleceğin paketinin geri dönüşüme uygun şekilde tasarlanmasını sağlamak amacıyla dört ana alanda çözümlerimizi geliştirmeye devam edeceğiz. Bağlı kapaklar yeni standart haline geldi ancak daha yeni başlıyoruz.
Notlar
1 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1516265440535&uri=COM:2018:28:FIN
2 https://environment.ec.europa.eu/topics/plastics/single-use-plastics_en
3 Tetra Pak’ın 2023 yılında yapılan Gezegenin Karşılaştığı Zorluklar ve bunların yiyecek ve içecek üreticilerinin operasyonları üzerindeki etkilerine ilişkin işletmeler arası araştırması, nicel araştırma panel ve nitel bileşen (uzman görüşmeleri) olmak üzere birleşik bir metodolojiye dayalı olarak yürütüldü. Niteliksel araştırma, Tetra Pak’ın dahili uzmanlarıyla yapılan yaklaşık 20 görüşmenin yanı sıra proje kapsamındaki tüm bölgelerden yiyecek ve içecek üreticileriyle yapılan 12 görüşmeyi içeriyordu. Niceliksel araştırma, 19 pazardaki (İtalya, Polonya, İspanya, Fransa, Almanya, Birleşik Krallık, Avustralya, Hindistan, Güney Afrika, Meksika, Arjantina, Brezilya, Çin, Vietnam, ABD, Güney Kore, Güney Arabistan, Türkiye, Japonya) 346 görüşmeden oluşuyordu.
4Tetra Pak’ın 2023 yılında gerçekleştirdiği en son Sürdürülebilir Paketleme tüketici araştırması, 29 pazarda yapılan çevrimiçi anketlere dayalı toplam 14.500 tüketici görüşmesini içeriyordu: Almanya, Fransa, Birleşik Krallık, İtalya, Belçika, Danimarka, Hollanda, Polonya, Portekiz, Romanya, İspanya, İsveç, Güney Arabistan, Türkiye, Güney Afrika, Mısır, Çin, Hindistan, Japonya, Avustralya, Endonezya, Filipinler, Güney Kore, Vietnam, Brezilya, ABD, Meksika, Kolombiya, Arjantin